Iδιαίτερα ύπουλος εχθρός αποδεικνύεται ότι είναι ο SARS-CoV-2 για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς εκτός από τους πνεύμονες στο στόχαστρό του μπαίνουν ζωτικά όργανα όπως είναι το ήπαρ, οι νεφροί, το νευρικό σύστημα, η καρδιά. Ετσι, ενώ οι γιατροί ανά τον κόσμο έχουν αφιερωθεί στη φροντίδα των βαριά πασχόντων, οι ερευνητές σε συνεργασία με τους οικονομολόγους της Υγείας αναζητούν τις πιθανές χρόνιες παρενέργειες της νόσου Covid-19 σε αναρρώσαντες και συνεπακόλουθα στα συστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
«Είναι μια ασθένεια που ήρθε για να μείνει» σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής και διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο νοσοκομείο «Σωτηρία» Κωνσταντίνος Συρίγος, αναφερόμενος στις χρόνιες συνέπειες της λοίμωξης Covid-19.
Μάλιστα, στο «Σωτηρία» λειτουργεί τον τελευταίο ενάμιση μήνα Εξωτερικό Ιατρείο, με σκοπό τη στενή παρακολούθηση των 50 και πλέον ασθενών που μολύνθηκαν από τον ιό SARS-CoV-2 (συμπεριλαμβανομένων όσων νοσηλεύτηκαν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) και έλαβαν εξιτήριο από το συγκεκριμένο νοσοκομείο αναφοράς.
Τα ευρήματα δε είναι τόσο αποκαλυπτικά για τη δυναμική στον χρόνο επιμονή των συμπτωμάτων, που δρομολογείται η συνεργασία με το νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», ώστε να διευρυνθεί η «δεξαμενή» των ασθενών και συνεπακόλουθα των γνώσεων που θα αποκτηθούν στο υπό διερεύνηση – σε παγκόσμιο επίπεδο – κρίσιμο αυτό πεδίο.
Οπως διαπιστώνει ο καθηγητής οι αναρρώσαντες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: σε εκείνους που συναινούν χωρίς δεύτερη σκέψη να συμμετέχουν σε μελέτες, σε εκείνους που θέλουν να ξεχάσουν την εμπειρία τους αλλά και σε εκείνους που εμφανίζουν εκ των υστέρων συμπτώματα αλλά δεν μπορούν να διανοηθούν ότι έχουν σχέση με τη λοίμωξη Covid-19.
«Για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος τέσσερις μήνες μετά τη λοίμωξη εμφανίσει κολπική μαρμαρυγή, η σύνδεση δεν είναι αυτονόητη, ούτε καν από έναν ειδικευμένο γιατρό. Γι’ αυτό και η εκτίμηση πρέπει να γίνεται από καλά εκπαιδευμένο προσωπικό».
Παρενέργειες
Και καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, η νόσος Covid-19 είναι πολυσυστηματική, οι παρενέργειες εντοπίζονται σε διάφορα όργανα όπως στους νεφρούς, στην καρδιά και στο αναπνευστικό σύστημα. Επίσης, ανά τον κόσμο έχουν καταγραφεί περιπτώσεις περιφερικής νευροπάθειας, διαταραχές της πεπτικότητας, έκπτωση της νοητικής λειτουργίας κ.ο.κ.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι, μεταξύ άλλων, οι διαταραχές του ύπνου. Η συνέπεια αυτή θα μπορούσε να δικαιολογηθεί σε ασθενείς που έχουν νοσηλευθεί σε ΜΕΘ, καθώς αντίστοιχα προβλήματα έχουν καταγραφεί στο παρελθόν ανεξαρτήτως νοσήματος. Ομως, διαταραχές ύπνου αντιμετωπίζουν και αναρρώσαντες από τον πανδημικό ιό, οι οποίοι νοσηλεύτηκαν σε κοινούς θαλάμους. Συνεπώς, κάτι κρύβεται που πρέπει να αποσαφηνίσουμε» καταλήγει ο Συρίγος.
Σε κάθε περίπτωση, οι μελλοντικές προκλήσεις που επιφυλάσσει η πανδημία δεν προκαλούν έκπληξη στην επιστημονική κοινότητα, δεδομένου ότι ο στενός συγγενής του SARS-CoV-2, που δεν είναι άλλος από τον ιό SARS, έχει δείξει κατά το παρελθόν ότι η μολυσματική του δράση διαρκεί στον χρόνο. 
Ειδικότερα, σχετική μελέτη που είχε πραγματοποιηθεί στο Χονγκ Κονγκ είχε δείξει ότι δύο χρόνια μετά την ανάρρωση ένας στους δύο επιζώντες που είχαν προσβληθεί από τον ιό SARS εμφάνιζαν «φτωχές» ικανότητες και αντοχές κατά τη φυσική άσκηση. Επιπλέον, μόνον το 78% των ασθενών επέστρεψαν στην εργασία τους έναν χρόνο μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Τα ανησυχητικά ευρήματα που σκιαγραφούν εκείνα που πιθανόν να εξελιχθούν στο άμεσο μέλλον δεν σταματούν εδώ: Μια ακόμη μελέτη που διεξήχθη στο Χονγκ Κονγκ διαπίστωσε ότι το 40% των ανθρώπων που ανέρρωσαν από τον ιό SARS αντιμετώπιζαν 3½ χρόνια μετά το εξιτήριο συμπτώματα χρόνιας κόπωσης.
Ομως, παρά τις ομοιότητες των δύο ιών που ανήκουν αμφότεροι στην οικογένεια των κορωνοϊών, το μέγεθος του αποτυπώματός τους στην ανθρωπότητα διαφέρει σημαντικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συνολική επίπτωση των μακροχρόνιων συνεπειών.
Ειδικότερα, οι ερευνητές του King’s College διαπιστώνουν με αγωνία ότι «εάν το 1% από τους τουλάχιστον 290.000 ανθρώπους που έχουν υποστεί λοίμωξη Covid-19 στη Βρετανία εκδηλώσουν χρόνια κόπωση, αυτό σημαίνει ότι χιλιάδες άνθρωποι δεν θα μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους για μήνες και οι ανάγκες τους θα είναι πολλαπλές, με το σύστημα υγείας (NHS) να μην είναι έτοιμο να τις αντιμετωπίσει επί του παρόντος».
Παράλληλα, οι ειδικοί εφιστούν την προσοχή και για την ψυχική υγεία των πρώην ασθενών, καθώς όπως φαίνεται αποτελεί ακόμη ένα ευαίσθητο θέμα που χρειάζεται μακροχρόνια παρακολούθηση.
Αρρυθμίες στην Υγεία
Εν τω μεταξύ, o φόβος που έχει σπείρει ο SARS-CoV-2 είναι η αιτία της καθυστερημένης διάγνωσης σοβαρών και απειλητικών νοσημάτων, πέραν της λοίμωξης Covid-19, γεγονός που επίσης αναμένεται να προκαλέσει… αρρυθμίες στα συστήματα υγείας.
Ειδικότερα, οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρία Γαβριατοπούλου και Θάνος Δημόπουλος, καθηγητής Θεραπευτικής και πρύτανης ΕΚΠΑ, με αφορμή σχετικό δημοσίευμα του έγκριτου επιστημονικού περιοδικού «Science» υπογραμμίζουν ότι η πανδημία αποθάρρυνε τους ασθενείς από τη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων, προληπτικών ελέγχων και θεραπευτικών παρεμβάσεων για άλλα νοσήματα πλην του Covid-19. 
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ από την έναρξη της πανδημίας έχει καταγραφεί πτώση του αριθμού των κακοηθειών, που στην πράξη μεταφράζεται σε καθυστερημένη διάγνωση με ό,τι αυτό συνεπάγεται. «Χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα για τον υπολογισμό της μελλοντικής επίδρασης του Covid-19 στην πρόληψη και θεραπεία ασθενών με καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου (που οδηγούν συνολικά στο 1/6 του συνόλου των θανάτων από κακοήθειες) την επόμενη δεκαετία αναμένεται πως η θνητότητα θα αυξηθεί σε απόλυτο αριθμό κατά 10.000, αύξηση δηλαδή κατά 1% στη θνητότητα από αυτούς τους τύπους καρκίνου για τα επόμενα 10 έτη στις ΗΠΑ» καταλήγουν οι ειδικοί.
