Τι σημαίνουν οι δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή για τις τιμές του πετρελαίου
Με το Ισραήλ να έρχεται αντιμέτωπο με την αιφνιδιαστική, βάρβαρη επίθεση της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς στο έδαφός του, ο πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι η χώρα είναι «σε πόλεμο». Τα «Σιδερένια Ξίφη» βγήκαν και όλοι φοβούνται μία ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή. Όλα αυτά ακριβώς 50 χρόνια μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, γνωστό και ως Δ’ Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο.
Τότε ο πόλεμος έφερε την πρώτη παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση με τις τιμές του μαύρου χρυσού να εκτινάσσονται στα ύψη, αφού οι χώρες του Αραβικού Κόλπου προέβησαν σε εμπάργκο στις εξαγωγές. Σήμερα η νέα σύγκρουση βρίσκει την αγορά πετρελαίου ήδη σε αναταραχή και τις τιμές κοντά στα 85 δολάρια το βαρέλι. Θα πρέπει λοιπόν να περιμένουμε μία νέα ενεργειακή κρίση; Τι μέλλει γενέσθαι στην αγορά πετρελαίου;
Σίγουρα οι εξελίξεις περιορίζουν δραστικά τις ελπίδες για μια συμφωνία με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ που θα εξομάλυνε τις σχέσεις της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ και θα οδηγούσε σε πτώση τις τιμές. Όταν οι αγορές ανοίξουν τη Δευτέρα – ανάλογα και με τις σημερινές εξελίξεις – δεν αποκλείεται να δούμε άλμα των τιμών του πετρελαίου και βαθύ κόκκινο στα ταμπλό των χρηματιστηρίων.
Οι προσπάθειες να έρθουν κοντά Σαουδική Αραβία – Ισραήλ
Τις τελευταίες εβδομάδες υπήρχαν εντεινόμενες πληροφορίες ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν επιχειρούσε ένα διπλωματικό επίτευγμα στη Μέση Ανατολή. Οι Σαουδάραβες θα αναγνώριζαν επισήμως το Ισραήλ και ως αντάλλαγμα θα είχαν στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ. Στο πλαίσιο της ευρύτερης συμφωνίας και της διάθεσης του Ριάντ να δείξει το καλό του πρόσωπο, η παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας θα αυξανόταν και οι τιμές θα έβαιναν μειούμενες.
Η Χαμάς ανέφερε τις αστυνομικές ενέργειες του Ισραήλ στο τέμενος Άκσα της Ιερουσαλήμ ως δικαιολογία για τους πυραύλους που εκτόξευσε στο Ισραήλ και την απαγωγή αμάχων. Ωστόσο είναι προφανές ότι κύριος στόχος της είναι να εκτροχιαστεί η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ.
Όπως εξήγησε σε σημείωμά της η Χελίμα Κροφτ της RBC Capital Marketsη «η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να κάνει την όποια παραχώρηση προς τους Παλαιστινίους θα μπορούσε να επιδιώκει το Ριάντ. Το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας σε δηλώσεις του ζήτησε «την άμεση διακοπή ενεργειών κλιμάκωσης και από τις δύο πλευρές», θεώρησε ουσιαστικά το Ισραήλ «υπεύθυνο» για «πρόκληση των Παλαιστινίων» και επανέλαβε την θέση του για μια «λύση δύο κρατών», που θα δημιουργήσει ένα παλαιστινιακό κράτος στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη.
Το «ταγκό» του Ριάντ με τη Μόσχα και ο παράγοντας του Ιράν
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της Δύσης, το Ριάντ αποδείχθηκε ένα από τους πιο πολύτιμους «συμμάχους» του Κρεμλίνου, αφού προέβη σε συντονισμένες μειώσεις παραγωγής πετρελαίου, κρατώντας σε υψηλά επίπεδα τις τιμές. Αυτό το έχει απόλυτη ανάγκη η Ρωσία για να χρηματοδοτεί τον πόλεμό της. Μία συμφωνία με τις ΗΠΑ θα «έσπαγε» τη συμμαχία αυτή.
Τα βλέμματα των αναλυτών είναι στραμμένα και στο Ιράν. Ορισμένοι βλέπουν ιρανική επιρροή πίσω από τις επιθέσεις της Χαμάς και το ενδιαφέρον της Τεχεράνης να υπονομεύσει τους διπλωματικούς στόχους της περιφερειακής ανταγωνίστριάς της, Σαουδικής Αραβίας. Αυτό που όλοι περιμένουν είναι να δουν αν το Τελ Αβίβ θα εγκαλέσει δημοσίως την Τεχεράνη για τις επιθέσεις της Χαμάς – κάτι που θα σήμαινε αυτομάτως διεύρυνση της σύγκρουσης.
Ένας πόλεμος που θα επεκτεινόταν πέρα των συνόρων του Ισραήλ σίγουρα θα πυροδοτούσε ισχυρούς τριγμούς στις αγορές διεθνώς και ενδεχομένως και ένα νέο ενεργειακό σοκ.
Οι διαφορές με το 1973
Χθες ο αρθογράφος του Bloomberg Javier Blas σχολίασε πως παρά τις ομοιότητες με το 1973, η ιστορία πιθανότατα δεν θα επαναληφθεί για την αγορά πετρελαίου. Είναι δύσκολο να δούμε την επιβολή εμπάργκο από τις χώρες του Αραβικού Κόλπου και τον τριπλασιασμό των τιμών όπως συνέβη τότε. Το γεγονός ότι δεν περιμένουμε, ωστόσο, ένα τόσο ισχυρό σοκ, δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αύξηση των τιμών πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.
Η κατάσταση είναι σε κάθε περίπτωση είναι ρευστή, ωστόσο η μεγάλη διαφορά με το 1973 είναι πως οι αραβικές χώρες δεν επιτίθενται από κοινού στο Ισραήλ. Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Συρία, η Σαουδική Αραβία και ο υπόλοιπος αραβικός κόσμος παρακολουθούν τα γεγονότα από απόσταση και δεν τα διαμορφώνουν.
Η ίδια η αγορά πετρελαίου δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά του 1973. Τότε, η ζήτηση πετρελαίου αυξανόταν και ο κόσμος είχε εξαντλήσει όλη την πλεονάζουσα παραγωγική του ικανότητα. Σήμερα ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης έχει μετριαστεί και είναι πιθανό να επιβραδυνθεί περαιτέρω. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν σημαντική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα.
Αναλυτές εκτιμούν εξάλλου ότι το Ριάντ θα ήθελε μεν να δει τις τιμές να αυξάνονται λίγο πάνω από τα 100 δολάρια για να γεμίσουν τα ταμεία του, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα επέτρεπε την εκτίναξή τους κοντά στα 200 δολάρια, αφού γνωρίζει πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο θα βύθιζε άμεσα την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση και κατά συνέπεια θα βούλιαζε τη ζήτηση πετρελαίου.
