Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021 παρέπεμψαν τις όποιες πιθανές αποφάσεις για την Τουρκία οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, καλώντας τον ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής και άμυνας να υποβάλει έκθεση αναφορικά με τις πολιτικές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας με σκοπό να εξεταστούν, το αργότερο, στην προκαθορισμένη εκείνη σύνοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του επόμενου Μαρτίου, όταν πλέον την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ θα ασκεί η Πορτογαλία, έχει καθοριστεί να ξεκινήσει σε μια πολύ σημαντική ημερομηνία για την Ελλάδα και συγκεκριμένα την 25η του μήνα, όταν και θα συμπληρώνονται τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση.
Σε δήλωσή της με το πέρας της Συνόδου η κ. Μέρκελ είπε: «Ελπίζαμε σε πιο εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας αλλά δυστυχώς, οι εξελίξεις είναι πολύ απογοητευτικές. Οι αρνητικές εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο και οι παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες της Τουρκίας οδηγεί σε νέες καταχωρήσεις (σ.σ αναφέρεται στα περιοριστικά μέτρα βάσει της απόφασης της 11ης Νοεμβρίου 2019)».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξεδόθη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εγκαλεί την Άγκυρα για τις παράνομες και μονομερείς δραστηριότητές της, καθώς και για τη ρητορική της εναντίον συγκεκριμένων κρατών μελών, καλώντας παράλληλα το Συμβούλιο της ΕΕ να υιοθετήσει περισσότερες πιθανές κυρώσεις κατά της Άγκυρας βάσει των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης και 2ας Οκτωβρίου και ζητεί από τον ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της ΕΕ να υποβάλει έκθεση αναφορικά με τις πολιτικές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας με σκοπό να εξεταστούν, το αργότερο, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021.
Ωστόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητεί να εξεταστούν νέα μέτρα σε περίπτωση που η Άγκυρα εξακολουθήσει τις «χωρίς εξουσιοδότηση» ενέργειές της στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Τα μέτρα που αποφασίστηκαν θα είναι κυρώσεις σε βάρος προσώπων, και ενδέχεται να υπάρξουν επιπρόσθετα μέτρα εάν η Τουρκία συνεχίσει τις ενέργειές της», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Οι κυρώσεις έχουν σκοπό να τιμωρηθεί η Άγκυρα για τις «παράνομες και επιθετικές» ενέργειές της στη Μεσόγειο εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, διευκρίνισαν διπλωματικές και ευρωπαϊκές πηγές.
Αξίζει δε, να σημειωθεί πως ξένα ΜΜΕ ερμηνεύοντας τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, τονίζουν πως ανοίγει ο δρόμος για κυρώσεις στην Τουρκία.
Το κείμενο συμπερασμάτων είναι το ακόλουθο:
Κυβερνητικές πηγές: H καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας απέναντι στην ΕΕ υπήρξε απόλυτη και σαφής
«Η Ευρώπη κάνει ένα βήμα τη φορά. Αυτό έκανε και σε αυτό το Συμβούλιο. Ακόμα ένα βήμα που αποτελεί ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία ν’ αλλάξει συμπεριφορά», τόνισαν κυβερνητικές πηγές σχολιάζοντας τη συμφωνία των ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ για το κείμενο των συμπερασμάτων σχετικά με την Τουρκία και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, διευρύνοντας τη λίστα των προσώπων και των οντοτήτων που εμπλέκονται στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».
«Ταυτόχρονα, δίνει εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν, το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο του 2021, έκθεση για ολόκληρο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών (αξιολόγηση Τελωνειακής Ένωσης). Στην έκθεση θα περιλαμβάνονται όλα τα εργαλεία και οι επιλογές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας».
Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, «η καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας απέναντι στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη της, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, υπήρξε απόλυτη και σαφής. Η Τουρκία καλείται να επιδείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης μετά την αποχώρηση του Oruç Reis, προκειμένου να καταστεί εφικτή η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ταυτόχρονα στο κείμενο των συμπερασμάτων εντάσσεται ως προϋπόθεση για τη συνέχισή τους η αποχή από παράνομες δραστηριότητες – όρο που έχει θέσει η Ελλάδα σε κάθε σχετική συζήτηση».
Τι αναφέρει το κείμενο
Η σημαντικότερη διόρθωση στο τελικό κείμενο συμπερασμάτων αφορά κυρίως στην Κύπρο, καθώς η Λευκωσία πέτυχε να αναφερθεί στην ανακοίνωση των 27 ότι θα υπάρξει διεύρυνση της λίστας για «παράνομες δραστηριότητες γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Παράλληλα, «καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσουν έκθεση αναφορικά με την πολιτική, οικονομική και εμπορική σχέση της ΕΕ και της Τουρκίας και αναφορικά με μέσα και επιλογές για το πώς θα προχωρήσει, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής της παραπάνω απόφασης για να μελετηθεί το αργότερο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2021». Επίσης «καταδικάζει τα μονομερή βήματα της Τουρκίας στα Βαρώσια και καλεί να υπάρξει πλήρης σεβασμός των Αποφάσεων 550 και 789 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών».
Ζητεί ακόμη από τον Ύπατο Εκπρόσωπο να προχωρήσει ως προς την πρόταση για την πολυμερή Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο.
Πάντα σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «οι τουρκικές μονομερείς και προκλητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζονται, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταγράφει την αποχώρηση του πλοίου Ορούτς Ρέις και επιμένει στη συνέχιση της αποκλιμάκωσης για την επανέναρξη και στην ομαλή συνέχιση των απευθείας διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας».
Τονίζεται ταυτόχρονα ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαιώνει το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία. Η προσφορά θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, με προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα δείξει ετοιμότητα να προωθήσει γνήσια συνεργασία με την Ένωση και τα κράτη μέλη και να επιλύσει διαφορές μέσα από τον διάλογο και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Αυτή η «ατζέντα θα μπορούσε να εκταθεί στα πεδία της οικονομίας, του εμπορίου, επαφές ατόμων, υψηλού επιπέδου διάλογο και συνεχή συνεργασία στα θέματα της μετανάστευσης». Ταυτόχρονα, «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία που έχει να διατηρηθούν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας. Η ΕΕ είναι επίσης έτοιμη να συνεχίσει να χορηγεί οικονομική βοήθεια στους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες που φιλοξενούνται στην Τουρκία» και «η συνεργασία» με την κυβέρνηση στην Άγκυρα «για την υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προς τα κράτη-μέλη» και «τη μάχη εναντίον των δικτύων διακινητών μεταναστών».
Τέλος, η ΕΕ δηλώνει σαφέστατα ότι δεν πρόκειται να αναλάβει καμία πρωτοβουλία εναντίον της Τουρκίας, πριν να υπάρξει η αλλαγή στον Λευκό Οίκο, καθώς οι 27 περιμένουν να δουν τις διαθέσεις της διακυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν.
Οι συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ήταν έντονες, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες η Πολωνία και η Ιταλία ήταν οι χώρες της ΕΕ που δεν δέχονταν καμία κύρωση εναντίον της Τουρκίας. Στο πλευρό τους στάθηκε και η Γερμανία αν και ως προεδρεύουσα χώρα του Συμβουλίου της ΕΕ κράτησε λιγότερο σκληρή στάση.
Για «καρότο και μαστίγιο απέναντι στην Άγκυρα» κάνουν λόγο γαλλικές διπλωματικές πηγές.
Η Ολλανδή κεντροαριστερή ευρωβουλευτής Kati Piri, αντιπρόεδρος της ομάδας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν ακούστηκε πολύ εντυπωσιασμένη με τα συμπεράσματα των 27 ηγετών για την Τουρκία. «Εφτά παράγραφοι στο κείμενο συμπερασμάτων για την Τουρκία και ούτε μία απλή αναφορά για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου» στη χώρα αυτή, ανέφερε χαρακτηριστικά.
— KATI PIRI (@KATIPIRI) DECEMBER 11, 2020
Νωρίτερα, διπλωματικές πηγές έλεγαν στο Politico ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαπραγματεύονται ένα τρίτο σχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία. Το τρίτο σχέδιο συμπερασμάτων, σύμφωνα με τις ίδιες πλήροφορίες, διατηρούσε την αναφορά προηγούμενου προσχεδίου στη Σύνοδο του Μαρτίου 2021, «σκληραίνει» κατά τι τη γλώσσα έναντι της Τουρκίας και προσθέτει «πινελιές» για το μεταναστευτικό.
Συγκεκριμένα, καλούσε την Τουρκία σε υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και σε αύξηση των προσπαθειών καταπολέμησης των δικτύων διακίνησης.
Η γλώσσα για τις κυρώσεις παραμένει η ίδια με ελάχιστες αλλαγές -όπως ότι καλεί τον Ζοζέπ Μπορέλ, τον κορυφαίο διπλωμάτη της Ένωσης, να κάνει μία αποτίμηση της κατάστασης «στην περιοχή» και όχι μόνο «στην Ανατολική Μεσόγειο» προκειμένου να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα το Μάρτιο. Στην αναφορά του Μπορέλ θα πρέπει να περιλαμβάνεται και η «λειτουργία της τελωνειακής ένωσης».
Επίσης, καθιστά πιο ξεκάθαρα ορισμένα σημεία, όπως ότι το Συμβούλιο υποστηρίζει την επανάληψη των συνομιλιών υπό τον ΟΗΕ για το Κυπριακό και «αναμένει το ίδιο από την Τουρκία».
«Είναι τουλάχιστον παράδοξο ότι ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο βαλτώνει σε ‘αν’ και ‘αλλά’» δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Σύνοδο Κορυφής σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται το Politico.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε το στίγμα των προθέσεών του προσερχόμενος στη σύνοδο με την λατινική φράση που επικαλούνταν συνεχώς η γερμανική πλευρά, αλλά και οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών την εποχή των Μνημονίων: Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται – pacta sunt servanda.
H αναφορά Μητσοτάκη είχε να κάνει με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη σύνοδο του Οκτωβρίου -όταν μετά από σκληρό παζάρι περιελήφθησαν στα συμπεράσματα αναφορές για διεύρυνση των κυρώσεων στην Τουρκία, με κατάληξη το αποψινό δείπνο κορυφής, σε περίπτωση που η Άγκυρα δεν άλλαζε την επιθετική της τακτική, όπως και συνέβη.
Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Μητσοτάκης απευθύνθηκε με την δήλωση του κυρίως προς την γερμανική αντιπροσωπεία -όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα έχει ζητήσει να υπάρξει εμπάργκο στην προμήθεια επιθετικών όπλων στην Άγκυρα, τη στιγμή που έξι «αόρατα» υποβρύχια κατασκευάζονται στα γερμανικά ναυπηγεία μετά από παραγγελία του κ. Ερντογάν.
