Στις περιοχές Πενταλόφου και Επταχωρίου της Δυτικής Μακεδονίας εντοπίζονται στο υπέδαφος – σε βάθος μεγαλύτερο των 850 μέτρων – μεγάλοι γεωλογικοί σχηματισμοί, με καταλληλόλητα προσρόφησης διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Αυτό προέκυψε από τις ερευνητικές εργασίες του ευρωπαϊκού προγράμματος «Strategy CCUS» σχετικά με τη δέσμευση, αποθήκευση και αξιοποίηση CO2 (Carbon capture, utilisation and storage – CCUS).
Όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο Δρ. Νικόλαος Κούκουζας, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το οποίο είναι ένας από τους εταίρους του προγράμματος, για την ταυτοποίηση των δύο πιθανών τοποθεσιών για αποθήκευση CO2 στη Δυτική Μακεδονία υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις από διαθέσιμα γεωλογικά δεδομένα και από παλαιότερες σεισμικές έρευνες και πιλοτικές γεωτρήσεις στην περιοχή. Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο κ. Κούκουζας, υπάρχουν ενδείξεις και για την ύπαρξη του απαραίτητου υπερκείμενου γεωλογικού σχηματισμού που θα διασφαλίζει τη στεγανότητα από τυχόν διαρροές CO2. Σε κάθε περίπτωση, απαιτούνται νέες σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις που θα επιβεβαιώσουν τα αρχικά επιστημονικά ευρήματα.
Έτσι, συνέχεια του συγκεκριμένου προγράμματος, στο οποίο συμμετείχαν 17 εταίροι από δέκα ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο-Σκωτία, Ισπανία, Κροατία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία), αποτελεί το πρόγραμμα «Pilot Strategy», το οποίο έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2026. Οι επιστημονικοί φορείς που συμμετέχουν θα αξιολογήσουν την προοπτική γεωλογικής αποθήκευσης CO2 σε βαθιούς αλατούχους υδροφόρους ορίζοντες (deep saline aquifers – DSA).
Η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα
Όπως εξηγεί ο κ. Κούκουζας, οι αλατούχοι υδροφορείς ανήκουν στην κατηγορία των ιζηματογενών πετρωμάτων που συναντώνται σε μεγάλα βάθη και είναι κορεσμένοι σε νερό με υψηλές συγκεντρώσεις διαλυμένων αλάτων. Σύμφωνα με τον ίδιο, το ακατάλληλο για πόση και χρήση νερό αυτών των πετρωμάτων μπορεί να απορροφήσει και να απομακρύνει μόνιμα το CO2.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του «Pilot Strategy» έχει ξεκινήσει η μελέτη στις περιοχές των λεκανών του Παρισιού (Γαλλία), της Λουζιτάνια (Πορτογαλία) και του Έβρο (Ισπανία). Επίσης, θα ενισχυθεί η τεχνογνωσία στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας στην Ελλάδα και της Άνω Σιλεσίας στην Πολωνία για την ανάπτυξη δυνατοτήτων αποθήκευσης. Σκοπός είναι να επιτευχθεί ο χαρακτηρισμός των περιοχών ώστε στη συνέχει να ληφθούν οι επενδυτικές αποφάσεις και να δοθούν οι αδειοδοτήσεις για την αποθήκευση και έγκριση των έργων.
Οι εφαρμογές τεχνολογίας δέσμευσης, αποθήκευσης και επαναχρησιμοποίησης διοξειδίου του άνθρακα αν και σε πρώιμο στάδιο, καταδεικνύουν το περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος, όπως συμβαίνει στη Νορβηγία όπου δεσμεύονται εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αποθηκεύονται σε γεωλογικούς «ταμιευτήρες» και ένα μέρος τους πωλείται σε βιομηχανίες για να επαναχρησιμοποιηθεί.
Το 2019 είχαν καταγραφεί 51 έργα δέσμευσης και μόνιμης αποθήκευσης άνθρακα ανά τον κόσμο, εκ των οποίων τα 19 βρίσκονταν σε εμπορική λειτουργία. Μάλιστα, εκτιμάται ότι με τη λειτουργία και των 51 έργων θα μπορούσε να αποτραπεί η απελευθέρωση 40 εκατ. τόνων CO2 ετησίως.
Παράλληλα, όπως υπογραμμίζει ο κ. Κούκουζας, προχωρά και το έργο HySTORIES, το πρώτο στην Ελλάδα που διερευνά την υπόγεια αποθήκευση υδρογόνου σε όλους τους πιθανούς τύπους γεωλογικών σχηματισμών. Στόχος, η δημιουργία ενοποιημένης βάσης δεδομένων με τα διαθέσιμα γεωλογικά στοιχεία για τους ταμιευτήρες αποθήκευσης υδρογόνου, η αξιολόγηση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου και η μοντελοποίηση του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Συστήματος, η σύνδεση χώρων παραγωγής και αποθήκευσης υδρογόνου καθώς και η μελέτη της απόστασης των χώρων αποθήκευσης υδρογόνου με αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα. Εταίροι του προγράμματος είναι οι Geostock, Ludwig-Bölkow-Systemtechnik GmbH (LBST), Montanuniversitaet Leoben, MicroPro, Foundation for the development of New Hydrogen Technologies in Aragon, MEERI PAS και CO2GeoNet (ΕΚΕΤΑ). Όλα τα προγράμματα χρηματοδοτούνται από το Horizon 2020 Project.
