Με απόφαση του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας κ. Γεώργιου Κασαπίδη εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Δυτική Μακεδονία” 2014-2020 το έργο για τη δημιουργία Εκπαιδευτικού Αστρονομικού Πάρκου ΟΡΛΙΑΚΑ στο Νομό Γρεβενών από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας – Α’ Φάση, προϋπολογισμού 1,55 εκ. ευρώ, με Δικαιούχο το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Στόχος του έργου είναι η δημιουργία εκπαιδευτικής δομής επί του όρους Όρλιακα στην περιοχή του Ζιάκα και του Σπηλαίου Δήμου Γρεβενών, η οποία θα είναι ενταγμένη στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, του οποίου θα εξυπηρετεί εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες. Πέραν τούτου, θα εξυπηρετεί ανάγκες και άλλων επιστημονικών ιδρυμάτων της χώρας, θα διαδίδει την Αστρονομία και άλλες επιστήμες. Εκτός του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, θα απευθύνεται και στην επιστημονική και ερευνητική κοινότητα, καθώς και στους σπουδαστές πανεπιστημίων και ιδρυμάτων και στους μαθητές της δευτεροβάθμιας αλλά και της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και στην κοινότητα των Ερασιτεχνών Αστρονόμων.
Το Εκπαιδευτικό Αστρονομικό Πάρκο Όρλιακα (ΕΑΠΟ) πρόκειται να αναπτυχθεί σε μία έκταση 28 στρεμμάτων στην κορυφή του όρους Όρλιακας της Ανατολικής Πίνδου, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, σε περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους, με σκοτεινό ουρανό και σταθερή ατμόσφαιρα, και πρόσβαση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Θα είναι εξοπλισμένο με προωθημένης τεχνολογίας μέσα παρατήρησης και καταγραφής, όπως τηλεσκόπια, ραδιοτηλεσκόπιο, φίλτρα, φασματογράφους, κάμερες κλπ, τα οποία θα στεγάζονται σε σύγχρονες υποδομές παρατηρητηρίων και θα υποστηρίζονται από κεντρικό θάλαμο ελέγχου υποστηριζόμενο με προωθημένο εξοπλισμό τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Επίσης θα είναι εφοδιασμένο με συστήματα προστασίας από αντίξοες καιρικές συνθήκες, εργαστήριο κατασκευών και συντήρησης, καθώς και εξοπλισμό επεξεργασίας και διαβίβασης δεδομένων.
Στις υποδομές του, εκτός των τεσσάρων επιβλητικών οπτικών αστρονομικών παρατηρητηρίων με θόλους και του ραδιοτηλεσκοπίου, συμπεριλαμβάνονται το κτήριο του Εκπαιδευτικού Κέντρου με αίθουσα παρουσιάσεων και πολυμέσων, ηλιακό παρατηρητήριο και εργαστήρια καιρού και ατμόσφαιρας και διαστημικού καιρού, το Πολυλειτουργικό κτίριο με κέντρο ενημέρωσης φυσικών επιστημών, εργαστήριο γεωλογίας και σεισμών και ένα μεγάλου μεγέθους οριζόντιο ηλιακό ωρολόγιο στον προαύλιο χώρο του, κ.ά.
Παράλληλα με τα κτίρια θα υπάρχουν και λυόμενες κατασκευές και διατάξεις: ραδιοτηλεσκόπιο, παρατηρητήριο παρακολούθησης (τεχνητών αντικειμένων σε γήινες τροχιές), σταθμός παρατήρησης ατμόσφαιρας, σεισμολογικός σταθμός, γεωδαιτικός δέκτης, σταθμός παρακολούθησης του γήινου μαγνητικού πεδίου. Εντός του οικοπέδου δημιουργούνται επίσης οι παρακάτω υποστηρικτικές υποδομές: η αστρομαρίνα, που αποτελείται από έναν ειδικά διαμορφωμένο υπαίθριο χώρο για την εξυπηρέτηση επισκεπτών ερασιτεχνών αστρονόμων οι οποίοι θα έρχονται και θα στήνουν εκεί το δικό τους εξοπλισμό και χώροι στάθμευσης. Εκτός του οικοπέδου θα δημιουργηθούν οι υποδομές για την προσπέλαση του ΕΑΠΟ, καθώς και για την ύδρευσή του και τη σύνδεσή του με το διαδίκτυο.
Το έργο εντάσσεται στα τμηματοποιημένα (phasing) έργα και θα υλοποιηθεί σε 2 φάσεις.
Η Α’ Φάση του έργου προϋπολογισμού 1,55 εκ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 περιλαμβάνει τα παρακάτω υποέργα:
Υποέργο 1: Εκπόνηση Μελετών για η Δημιουργία του ΕΑΠΟ. Περιλαμβάνει την αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου, τη μελέτη διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου αυτού, την στατική μελέτη, τη μελέτη Η/Μ και την απαραίτητη γεωτεχνική μελέτη – έρευνα.
Υποέργο 2: Υπηρεσία τεχνικού συμβούλου για την υποβοήθηση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας στην επίβλεψη της εκπόνησης των μελετών για τη δημιουργία του ΕΑΠΟ. Αφορά στην υποβοήθηση της διευθύνουσας υπηρεσίας και στην επίβλεψη της εκπόνησης των μελετών. Λόγω των ιδιαίτερων απαιτήσεων του έργου και των ειδικών κατασκευών, οι τεχνικοί σύμβουλοι θα παρέχουν επιπλέον επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στη Διευθύνουσα υπηρεσία του δικαιούχου.
Υποέργο 3: Κατασκευή δρόμου προσπέλασης της θέσης εγκατάστασης του ΕΑΠΟ. Αφορά στην κατασκευή δρόμου 1.200,42 μέτρων (κυρίως τμήμα) συν 151,22 μέτρων (διακλάδωση) με πλάτος του οδοστρώματος 7,50 μέτρα, για την προσπέλαση του ΕΑΠΟ.
Η Β’ Φάση του έργου περιλαμβάνει την κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων, την προμήθεια και εγκατάσταση του τηλεσκοπίου και του λοιπού εξοπλισμού συνολικού προϋπολογισμού 11,9 εκ. ευρώ με χρηματοδότηση από τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027.
Η υλοποίηση του έργου προβλέπεται να συμβάλλει αφενός στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και αφετέρου στην τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας.
Το έργο εντάσσεται στον Άξονα Προτεραιότητας 11 «Επένδυση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επαγγελματική κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση» του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Δυτική Μακεδονία” 2014-2020 και χρηματοδοτείται από Εθνικούς Πόρους και από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020, καθώς και τις δράσεις και τα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο αυτού, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται την ιστοσελίδα της Ειδικής Υπηρεσίες Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 στη διεύθυνση www.pepdym.gr.
