«Δός μοι τούτον τον ξένον, Τον εκ βρέφους ως ξένον ξενωθέντα εν κόσμω» Απόσπασμα Τροπάριον τοῦ Γεωργίου Ἀκροπολίτου (1217 – 1282), ψαλλόμενο κατά τήν Λιτανεία τοῦ Ἐπιταφίου τή Μεγάλη Παρασκευή. Την Σταύρωση και την Αποκαθήλωση του Κυρίου, αποτυπώνει αφαιρετικά ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος, Ελ Γκρέκο στους ομώνυμους πίνακές του (1597). Η εστίαση όλων των ζωγράφων ακόμη και των αγιογράφων επικεντρώνεται στην οδύνη, στην καρτερία και την συγχώρεση του Κυρίου προς τον άνθρωπο. Επικεντρώνεται η αγιογραφία αλλά και η ζωγραφική στον άνωθεν συμβολισμό του σταυρού. Είναι όμως σήμερα απαραίτητο να εστιάσουμε στην κάτωθι του σταυρού εικόνα. Ήρθε η ώρα να εστιάσουμε όχι στον Θεάνθρωπο, αλλά στον άνθρωπο. Στον άνθρωπο που απαιτεί: Άρον, Άρον, Σταύρωσον Αυτόν. Στον τότε άνθρωπο που υποκινούμενος από συμφέροντα πολιτικά ή θρησκευτικά εργαλειοποίησαν τον θυμό του, τον έκαναν όχλο και αγέλη. Έκαναν την αγέλη, τον θυμό του όχλου, ετυμηγορία θανάτου. Αυτή είναι σήμερα η νέα προσέγγιση της Σταυρώσεως. Να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι η ευθύνη, η ατομική συνείδηση, αποτελεί το βασικό κριτήριο των αποφάσεων αυτού και δεν πρέπει να επιτρέψει μέσω της εργαλειοποίησης των στόχων που υποκινούνται από συμφέροντα, όποια κι αν είναι αυτά, να απονεκρώσουν την ηθική και την συνείδησή του. Αυτό είναι το σημερινό κύριο μήνυμα της Σταυρώσεως. Να αντιληφθεί ο άνθρωπος ότι η διαμόρφωση της κοινής γνώμης, είναι το κύριο εργαλείο ενοποίησης του κοινού σε μάζα, και της μάζας στην διαμόρφωση αποφάσεων, όχι με βάση την συνείδηση, αλλά με βάση τον θυμό, τα ένστικτα. Ό Άλφρεντ Άντλερ, ψυχολόγος, από τους ιδρυτές της ψυχολογίας του βάθους, αναφέρεται στην ύπαρξη του Κοινωνικού Ασυνείδητου. Ακριβώς αυτή είναι η πηγή της εργαλειοποίησης του κοινού. Η ανάδειξη μέσω του κοινωνικού ασυνείδητου των ενστίκτων του θυμού ή του φόβου, του αποκλεισμού εν τέλει της συνείδησης της λογικής και της ηθικής, στην λήψη των αποφάσεων. Είναι εύκολο να καταλογίζονται ευθύνες για την σταύρωση του Κυρίου στον Εβραϊκό λαό ή στους Ρωμαίους. Είναι ένας εύκολος τρόπος, μία δικαιολογία, να αποτινάξει ο σύγχρονος άνθρωπος την ευθύνη του. Η πτώση του ανθρώπου συνεχίζεται και δεν έχει επέλθει η λύτρωση δια του σταυρικού θανάτου του Κυρίου. Ακόμη και ο Πόντιος Πιλάτος δεν απαλλάσσεται των ευθυνών του, με την φράση «νίπτω τας χείρας μου». Η σημερινή αδράνεια του ανθρώπου είναι ενοχή. Έτσι προσεγγίζει ο Αλμπέρ Καμύ στο βιβλίο του «η Πτώση» (1957), την πτώση του σύγχρονου ανθρώπου. Πρόκειται για ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα. Διερευνά την ύπαρξη, την έλλειψη ή τη διαστρέβλωση των αξιών, την αθωότητα και την ενοχή, το ανούσιο μιας αναπόφευκτης ζωής, την αδράνεια και τις συνέπειές της, την ελευθερία, τον αθεϊσμό και την κοινωνία με τη φιλοσοφική έννοια του παραλόγου. Το έργο του είναι ένα καθολικό κατηγορητήριο της ανθρωπότητας, ένα εξευτελιστικό πορτρέτο του σύγχρονου ανθρώπου μέσα από μια εξομολόγηση με ιδιαίτερη μορφή μονολόγου, κατανεμημένη στα έξι κεφάλαια του βιβλίου. Τι όμως καλείται παράλογο; Για την έννοια του παραλόγου έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες. Παράλογο, κατά την άποψή μου, είναι η αντικατάσταση της λογικής και της ηθικής από το συμφέρον. Η αντικατάσταση εν τέλει της Κοινωνικής Συνείδησης, από το Κοινωνικό Ασυνείδητο, με αποτέλεσμα το παράλογο να γίνεται το καθιερωμένο κοινωνικό μοντέλο στην λήψη των (οποιοδήποτε) αποφάσεων. Η αδικία μετατρέπεται σε δικαιοσύνη και ο αθώος σε ένοχο. Έτσι, οδηγούνται αθώοι στην πυρά, στην θανάτωση, στην σταύρωση. Η σταύρωση του Κυρίου συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Μέσω του συμφέροντος γίνονται πόλεμοι και μέσω της εργαλειοποίησης του λόγου, του συμφέροντος, οι σφαγιαστές αναδεικνύονται ως υπέρμαχοι του Θεανθρώπου και της δικαιοσύνης. Επι πλέον σήμερα αναδεικνύεται περισσότερο από ποτέ, η έννοια του υμνωδού : «Δος μοι τούτον τον Ξένον». Η εργαλειοποίηση του λόγου και της διαμόρφωσης αποφάσεων μέσω του όχλου, δημιουργεί τείχη. Οι μέσα σ΄ αυτά τα τείχη είναι οι δικοί μας, οι δε έξω από τείχη είναι οι Ξένοι. Η αποξένωση λοιπόν είναι το δεύτερο μήνυμα της Σταύρωσης του Κυρίου. Η αποξένωση έχει πολλές εκδοχές. Είναι εθνική, ρατσιστική, πολιτική, θρησκευτική, αθλητική, σχολική, πολιτιστική, ακόμη και τεχνολογική (διαδικτυακή). Η σημερινή βία σε οποιαδήποτε μορφή κι αν εκδηλώνεται η πηγή της είναι η κοινωνία της αγέλης, η αντικατάσταση της συνείδησης από το κοινωνικό ασυνείδητο. Η ηθική αντικαθίσταται από τον θυμό και την βία, αποενοχοποιείται ο άνθρωπος μέσα στην αγέλη, την ομάδα, και η βία αποκτά δικαιωματικό περιεχόμενο. Είναι καιρός λοιπόν να δούμε την σταύρωση όχι μόνο βλέποντας ψηλά τον Εσταυρωμένο αλλά κοιτώντας χαμηλά στον όχλο που βρίσκεται κάτω του σταυρού, στον όχλο που αποφάσισε και απαιτεί, με αλαλαγμούς: Άρον, Άρον Σταύρωσον Αυτόν. Στην αποκαθήλωση του ανθρώπου στην πτώση του. Μόνο έτσι θα συνειδητοποιήσει ο σύγχρονος άνθρωπος την πτώση του, ώστε να μην επιτρέψει να γίνει υποχείριο και εργαλείο κανενός. Μόνο έτσι αποκτά νόημα μέσω του Θεανθρώπου η Σταύρωση. Και η Ανάσταση του Κυρίου, γίνεται ανάσταση του ανθρώπου, που οδηγεί στην υπέρβαση από τα ένστικτα στην συνείδηση και την Ηθική. Καλό Πάσχα.
Νίκος Δ. Ρίζος
