Άμα το πηγάδι ξεραθεί, όλοι θυμούνται το νερό του (Λαϊκή παροιμία)

Μια προφητεία της φυλής Cree των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής έλεγε πως “θα έρθει μια ημέρα που η γη θα καταστραφεί, τα νερά θα

δηλητηριαστούν και τα ζώα θα πεθάνουν. Όμως θα έρθουν κάποιοι άνθρωποι,με διάφορα χρώματα,ομάδες και πιστεύω, που θα καταφέρουν να κάνουν και πάλι πράσινη τη γη. Θα είναι γνωστοί σαν οι πολεμιστές του Ουράνιου Τόξου”. Η προφητεία αυτή έγινε έμπνευση για την διεθνή οργάνωση Greenpeace, που βάφτισε έτσι το πρώτο επιχειρησιακό της πλοίο”Rainbow Warrior”.

Άλλη μια φορά λοιπόν η συζήτηση περιφέρεται γύρο από την περιβαλλοντική υποβάθμιση  και το μεγάλο ερώτημα που υπονοείται:  Ποιος φταίει;
Μερικοί αποφεύγουν το ερώτημα και συγκαλύπτουν παράλληλα τον υπαίτιο, δίνοντας έμφαση στη λύση. Ας πάρουμε από αλλού νερό λένε κι όλα θα είναι καλά. Κάποιοι άλλοι που απαιτούν από τους φορείς του κράτους να “κάνουν σωστά τη δουλειά” τους, θα κατηγορήσουν τους φορείς αυτούς γιατί δεν άσκησαν άμεμπτα και σκληρά τους ελέγχους που είναι υποχρεωμένοι να κάνουν.Κι ας ξέρουν ότι είναι σχεδόν αδύνατο αυτό, μιας και όλοι έχουν τον τρόπο να εξαφανίζουν τα ίχνη ενός περιβαλλοντικού εγκλήματος. Οι πιο αυθεντικοί, που δεν “μασάνε” να πούνε την αλήθεια γιατί δεν εξαρτώνται οικονομικά από τις δραστηριότητες των υπαίτιων,θα κατηγορήσουν ευθέως αυτούς που μόλυναν το νερό. Τις γουνοποιητικές βιοτεχνίες που χρησιμοποιούν τον συγκεκριμένο διαλύτη. Που είναι όμως οι αποδείξεις;

Δυο φορές ασχοληθήκαμε είδη με το θέμα του νερού, όταν ανέκυψε το πρόβλημα με το Δισπηλιό και αναζητούσαμε την αλήθεια στα βρώμικα και μολυσμένα νερά ,όπου προσπαθούσαμε, αφού δεν υπάρχει εύκολος τρόπος  να εντοπίσουμε τον υπαίτιο, τουλάχιστον να εντοπίσουμε τα σημεία της μόλυνσης και να βοηθήσουμε στην καταγραφή του προβλήματος σεβόμενοι την ανωνυμία.
Με λίγα λόγια αναζητούσαμε τις πρώτες ενδείξεις για να φτάσουμε στις αποδείξεις.
Μάλλον δεν το έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει ότι το πρόβλημα με το μολυσμένο νερό θα μας ακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής μας, ίσως και των παιδιών μας. Αρκούμαστε στις καθησυχαστικές ανακοινώσεις των δημάρχων και των εκπροσώπων που “παίζουν” με την ασφάλειά μας, μην και τρομοκρατήσουν τους πολίτες. Μήπως όμως είναι καλύτερο τελικά να τρομοκρατηθούμε λίγο από να εφησυχάζουμε και να αγνοούμε την πραγματικότητα;

Την 26η Φεβρουαρίου 2019 η τοπική εφημερίδα Καστοριανή Εστία φέρνει στο φως της δημοσιότητας την παρουσία τρι/τετραχλωροαιθενίου σε πηγές του Άργους Ορεστικού. Ενώ και η ΔΕΥΑ Καστοριάς σε ανακοίνωσή της την 7η Μαρτίου 2019,δηλώνει ότι σταματάει την επικουρική τροφοδότηση του δικτύου ύδρευσης στη Καστοριά από τη πηγή Μπέης Μπουνάρ, όπου επίσης οριακά βρέθηκε υπέρβαση στο όριο της ίδιας ρυπογόνας ουσίας. Κι όλα αυτά την ώρα που το θέμα πάει να πάρει διαστάσεις δημοσιογραφικά ακόμα και εκτός τοπικής εμβέλειας  

Αλλά αυτή τη φορά ας το πιάσουμε διαφορετικά το θέμα.

Έστω ότι οι δήμαρχοι και οι εκπρόσωποι της ΔΕΥΑΚ έχουν δίκιο. Έστω ότι δεν είναι και τόσο τραγικά τα πράγματα και ότι οι ποσότητες αυτού του καθαρτικού διαλύτη είναι μικρές και αβλαβής.
Οι βιοτεχνίες/εταιρείες όμως που χρησιμοποιούν τον διαλύτη δεν θα έπρεπε να ανακοινώσουν κάτι για να υπερασπιστούν το brand name τους και την εταιρική τους αξιοπρέπεια, αφού σιγοντάρονται κιόλας από τους θεσμικούς και πολιτικούς εκπροσώπους; Γιατί επέλεξαν την σιωπή;
Ποια είναι τα στοιχεία λοιπόν που διαχρονικά έχουν επιβεβαιωθεί για τις επιπτώσεις των συγκεκριμένων ουσιών, καταρχήν στους εργαζόμενους στις συγκεκριμένες βιοτεχνίες; Οι οποίοι έρχονται για πολλά χρόνια σε επαφή μαζί της είτε εισπνέοντάς την, είτε αγγίζοντάς την; Τηρούνται άραγε οι συνθήκες που διασφαλίζουν την υγεία τους στους χώρους εργασίας;
Μετά το περιστατικό με το Δισπηλιό, δυστυχώς κανένας φορέας δεν βγήκε να ανακοινώσει οτιδήποτε σχετικά με αυτό.
Ούτε κάποια εταιρεία,ούτε κάποιος σύνδεσμος γούνας, ούτε κάποιο εργατικό σωματείο, ούτε το εργατικό κέντρο (γιατί σιγά μην αφήνουν να αφεντικά της γούνας να ασκείται ελεύθερα το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι), ούτε το νοσοκομείο, ούτε καν κάποιος εργαζόμενος σε ένα σχόλιο έστω στα κοινωνικά δίκτυα. Τίποτα!
Να το ερμηνεύσει κανείς ως αδιαφορία; Μήπως δεν πήρε τελικά και τόσο σοβαρές διαστάσεις το περιστατικό του Δισπηλιού; Μήπως πέσανε τίποτα απειλές και το όλο θέμα υπονομεύτηκε; Εσείς πως το ερμηνεύετε;
Δεν είναι λοιπόν μόνο η μόλυνση του νερού. Εδώ εγείρονται κι άλλα ζητήματα κοινωνικής και εργασιακής φύσης, τα οποία μένουν στο απυρόβλητο.

Υποτίθεται μετά το “σοβαρό” περιστατικό του Δισπηλιού (που κατά πώς φαίνεται δεν το πήρε και κανείς στα σοβαρά τελικά, μετά τα πολιτικά μπράβο και την υδροδότησή του από το ΒΙΠΑ), θα γίνονταν έλεγχοι σε όλες αυτές τις βιοτεχνίες από το τμήμα ανάπτυξης της ΠΕ. Τι είδους έλεγχοι ήταν αυτοί; Ήταν απλά μια έφοδος για καμιά βδομάδα; Έγιναν αιφνιδιαστικοί έλεγχοι το μετέπειτα διάστημα; Ποια ήταν τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών; Πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις φύλαξης των αποβλήτων; Δεν θα έπρεπε να κοινοποιούνται οι παραβάσεις με κάποια δελτία τύπου στο ύφος της αστυνομίας;

Τελικά ίσως η ΔΕΥΑΚ να έχει την πιο “έντιμη” και ηθική στάση σε όλο αυτό, αφού τουλάχιστον όταν βρίσκει τις παραμέτρους μόλυνσης του νερού, το διακόπτει ως οφείλει. Είναι αποκαλυπτικό το έγγραφο που μας δόθηκε από την επιτροπή της κίνησης πολιτών του Δισπηλιού:

Πηγή: Κατεβάστε το σαρωμένο αρχείο εδώ
Έχει ενδιαφέρον ότι η επίμαχη ουσία (για συντομία PERC), ανευρίσκεται σε δείγμα του δικτύου ύδρευσης μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας της περιοχής Δισπηλιού, από το 2014 σε βαθμό 6 φορές πάνω από το “συμφωνημένο” όριο ασφαλείας των 10μg/lt. Ενώ παρουσιάζεται διαχρονικά και σποραδικά τα επόμενα έτη τις περισσότερες φορές εντός ορίων, αλλά και αρκετές φορές αρκετά πάνω από το όριο.
Τόσα χρόνια που παρουσιάζεται αυτή η ουσία στα νερά, δεν έπρεπε να το γνωρίζουν οι πολίτες; Δεν θα έπρεπε οι μηνιαίες ανακοινώσεις της ΔΕΥΑΚ να συνοδεύονται και από τις μετρήσεις στα δελτία τύπου της, για λόγους διαφάνειας; Για ποιους λόγους άραγε δεν μας έχει απαντήσει ποτέ σε γραπτό αίτημα που είχαμε κάνει οι ΕΝ.ΔΗΜΟ. στη ΔΕΥΑΚ για τις μετρήσεις και μάλιστα σε όχι τόσο μεγάλο βάθος χρόνου; Αρκεί να επισκεφτεί κανείς το site της ΔΕΥΑΚ όπου μετά την άρση περιορισμού στη χρήση του νερού στο Δισπηλιό την 30 Ιουλίου 2018, καμιά άλλη ενημέρωση δεν έγινε για την περιεκτικότητα της ουσίας. Δεν είναι θέμα διαφάνειας και υπεύθυνης στάσης από μια δημοτική επιχείρηση η συνεχής ενημέρωση των καταναλωτών για ένα τέτοιο μείζων θέμα; Ειδικά για τη πηγή στο Μπέης Μπουνάρ που δόθηκαν 327.000€ για την αναβάθμισή της σχετικά πρόσφατα (περίπου δηλ. όσα χρήματα δαπανήθηκαν για την αγορά του περιβόητου πολυμηχανήματος της λίμνης), τι κρίμα που τελικά θα τεθεί πιθανών σε αχρηστία.
(Εδώ να ευχαριστήσουμε την επιτροπή για το νερό του Δισπηλιού που μας παραχώρησαν το έγγραφο).

Ας γνωρίσουμε την μολυσματική ουσία

Πηγή: Εκπομπή ρύπων απο καθαριστικά προϊόντα και ανθρώπινη έκθεση

Δεν είναι δηλαδή αθώες ουσίες. Μάλιστα από το έγγραφο που δημοσιεύουμε  φαίνεται να υπάρχουν κι άλλες μολυσματικές ουσίες όπως το 1,2 διχλωροαιθένιο, το οποίο διασπάται στο πολύ δραστικό και επικίνδυνο βινιλοχλωρίδιο. Η ουσία αυτή ανιχνεύθηκε την 8/12/2017 σε δείγμα που χαρακτηρίζεται “δίκτυο/παρκάκι” στη περιοχή του Δισπηλιού σε ποσότητα 35,1 μg/lt.
Πέρα από το νερό όμως το Τριχλωροαιθυλένιο και Τετραχλωροαιθυλένιο έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε άτομα που έρχονται σε παρατεταμένη επαφή μαζί τους (δηλαδή οι εργαζόμενοι).  Μάλιστα η σημαντικότερη μορφή έκθεσης στην ουσία είναι μέσω της αναπνοής, λόγω της πτητικότητάς του, ενώ οι γενικότερες επιδράσεις του στον άνθρωπο, χρειάζονται περαιτέρω τοξικολογική διερεύνηση.
Είναι ενδιαφέρον επίσης το πώς καθορίζονται τα ανώτατα επιτρεπτά όρια των ρύπων στο νερό και το έδαφος, το οποίο είναι συνάρτηση της γενικότερης μόλυνσης μιας περιοχής ή ενός χώρου, όπως επίσης και της μεθόδου μέτρησης. Αυτό συνεπάγεται διαφοροποίηση των standards και κάνει τις άμεσες συγκρίσεις δύσκολες. Έτσι ουσιαστικά δεν μπορούμε να βασιστούμε εύκολα σε “ανώτατα όρια”. Το μόνο αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι οι παραπάνω ουσίες δεν θα έπρεπε να υπάρχουν στον υδροφόρο ορίζοντα, μιας και δεν παράγονται με κάποιο φυσικό τρόπο.
Πηγή: Περιβαλλοντική Γεωτεχνική

Η απορρύπανση των ουσιών θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη, αλλά πριν κάνουμε οτιδήποτε θα πρέπει να διερευνηθεί η έκταση της μόλυνσης και ο τρόπος κίνησης στον υδροφόρο ορίζοντα. Σε αυτό χρειάζεται όμως υπευθυνότητα από όλους μας. Δεν υπάρχει κάποιος μαγικός τρόπος και σε πρώτη φάση η καταγραφή του προβλήματος είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο είχαμε δημιουργήσει μια πλατφόρμα ανώνυμης αποστολής σχολίων, ώστε να συλλέξουμε τουλάχιστον κάποια στοιχεία σχετικά με τις πρώτες εστίες ή εστία μόλυνσης και αυτό απαιτεί τη συνεργασία όσων γνωρίζουν τα σημεία απόρριψης, με βαρέλια Perklon ή KWL.
Διαφορετικά, όσοι γνωρίζετε και δεν μιλάτε είστε συνένοχοι σε ένα περιβαλλοντικό έγκλημα.
Για περισσότερο βαθιά ανάλυση αξίζει να διαβάσετε την αναφορά αξιολόγησης κινδύνουαπό το Ινστιτούτο Υγείας και Προστασίας των καταναλωτών (Στα Αγγλικά)